Choć szkło budowlane uchodzi za materiał niemal nieskończenie przetwarzalny, wciąż zbyt rzadko wraca do obiegu po zakończeniu życia budynku. Potencjał odzysku szkła z rozbiórek jest ogromny, jednak jego wykorzystanie wymaga nowych narzędzi systemowych i współpracy wielu podmiotów. Przykładem pozytywnego wykorzystania stłuczki szklanej jest rozbiórka Arkad Wrocławskich, gdzie odzyskane szkło trafia do recyklingu, wpisując się w misję zrównoważonego budownictwa realizowaną przez jego producenta – Pilkington IGP.
Trudny temat budowlanej stłuczki szklanej w Polsce
Szkło płaskie, wykorzystywane w budownictwie m.in. w oknach, fasadach i przeszkleniach, po zakończeniu cyklu życia budynku staje się potencjalnym surowcem wtórnym. Jednak w Polsce jego odzysk i recykling wciąż stanowią niewielką część praktyki budowlanej. Według dostępnych danych, w Polsce działają zakłady oczyszczające stłuczkę szkła płaskiego, przetwarzające około 430–440 tys. ton surowca rocznie. Po oczyszczeniu, szkło to jest przetapiane na nowe tafle szkła w krajowych hutach. Zapotrzebowanie przemysłu na wysokiej jakości surowiec wtórny pozostaje jednak znacznie wyższe niż jego dostępność, co świadczy o niewykorzystanym potencjale w zakresie odzysku szkła budowlanego1.
Proces recyklingu szkła płaskiego przynosi znaczące korzyści środowiskowe. Dodanie jednej tony stłuczki do produkcji szkła float pozwala zmniejszyć emisję CO₂ o około 700 kg, ograniczyć zużycie surowców pierwotnych (o około 1,2 tony) oraz obniżyć zużycie energii niezbędnej do produkcji. Mimo to wykorzystanie stłuczki w Polsce nadal jest niewielkie.
Nadzieją na poprawę sytuacji jest zmiana regulacji prawnych. 1 stycznia 2025 r. weszła w życie ustawa zmieniająca przepisy o odpadach, która – zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 30 maja 2018 roku – nakłada na wytwórców odpadów budowlanych i rozbiórkowych obowiązek ich segregacji oraz zapewnienia dalszego ich zagospodarowania. Obowiązek ten obejmuje zarówno firmy wykonujące prace budowlano-remontowe, jak i przedsiębiorstwa odbierające odpady od osób prywatnych. Odpady te powinny być dzielone na sześć frakcji, a jedną z nich jest szkło2.
Stłuczka postconsumer
Wśród różnych typów stłuczki szklanej, szczególnym wyzwaniem – ale też szansą – jest tzw. stłuczka postconsumer, czyli szkło pochodzące z zakończenia cyklu życia produktów. Mowa więc o szkle, które zgodnie z ww. ustawą od stycznia br. ma być gromadzone z zamiarem ponownego wykorzystania. Do tej kategorii zalicza się m.in. stare okna, przeszklenia fasadowe, witryny handlowe, a także szkło ze szklarni i konstrukcji technicznych. – Jest to źródło pozyskiwania materiału, o którym można powiedzieć, że jest najmniej zbadane i trudniejsze w obsłudze, za to ma ogromny potencjał zwiększenia podaży surowca wtórnego. Tym bardziej że obserwujemy coraz większą liczbę renowacji i rozbiórek budynków w Polsce – mówi Ewelina Wójcicka, kierownik komunikacji marketingowej w Pilkington IGP.
Zbieranie tego typu stłuczki wymaga najczęściej współpracy z partnerami zewnętrznymi, w tym firmami specjalizującymi się w recyklingu materiałów budowlanych. Taka współpraca pozwala na skuteczne pozyskiwanie i segregowanie szkła w sposób umożliwiający jego dalsze wykorzystanie. Kluczowym etapem tego procesu jest dokładne oczyszczanie stłuczki z fragmentów uszczelek, okuć, folii ochronnych, substancji klejących czy chemikaliów stosowanych podczas montażu. Tylko tak przygotowana stłuczka może zostać wykorzystana w procesie produkcji nowego szkła budowlanego.
Studium przypadku – Arkady Wrocławskie
Rozbiórki dużych obiektów budowlanych często przyciągają uwagę branży, zwłaszcza gdy towarzyszy im świadome podejście do recyklingu materiałów. Tak właśnie dzieje się w przypadku Arkad Wrocławskich – kompleksu handlowo-biurowego, który od 2007 roku był jednym z charakterystycznych punktów na mapie Wrocławia.
Szczególną uwagę przyciągała południowa fasada budynku A, zaprojektowana jako tzw. „druga skóra” – dwupowłokowa konstrukcja składająca się z dwóch warstw przeszklonych ścian osłonowych. Wewnętrzna warstwa została wykonana z szyb zespolonych, natomiast zewnętrzna z pojedynczych tafli szkła hartowanego. Do jej budowy użyto szkła Pilkington Optilam™ Grey T – hartowanego laminowanego szkła przeciwsłonecznego, zaprojektowanego z myślą o redukcji zysków ciepła i poprawie bilansu energetycznego budynku. Zadaniem inteligentnej „podwójnej skóry” jest zwiększenie efektywności energetycznej obiektu poprzez zatrzymanie ciepła, dostającego się do wnętrza.
W lutym 2025 roku rozpoczęła się rozbiórka kompleksu Arkady Wrocławskie. Prace nad demontażem dawnej galerii handlowej trwają od lutego. Najpierw zajęto się robotami przygotowawczymi i pracami rozbiórkowymi w samym wnętrzu budynku. Choć dokładna ilość odzyskanego szkła nie została jeszcze podana, szacuje się, że z uwagi na rozmiary fasady – 13 kondygnacji i długość około 42 metrów – mowa o setkach metrów kwadratowych wysokiej jakości szkła budowlanego.
Demontaż takiej fasady w przyszłości może stanowić cenne źródło stłuczki szklanej pochodzącej z zakończenia cyklu życia produktu (postconsumer). Odpowiednie zebranie, segregacja i przetworzenie tego szkła pozwoli na jego ponowne wykorzystanie w produkcji, wpisując się w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym i zrównoważonego budownictwa.
– Dobór szkła na potrzeby tej konkretnej fasady był dużym wyzwaniem projektowym – mówi Ewelina Wójcicka. – Trzeba było uwzględnić wiele zmiennych: intensywne nasłonecznienie elewacji południowej, konieczność zapewnienia odpowiednich parametrów termicznych, mechanicznych i bezpieczeństwa, a także estetykę budynku, który miał być jednym z wyróżników architektonicznych Wrocławia. W tamtym czasie naszym celem było stworzenie rozwiązania, które będzie działało przez lata – i to się udało. Dziś, po niemal dwóch dekadach, pojawiła się nowa potrzeba: rozbiórka. Nie oznacza to jednak, że wysiłek włożony w zaprojektowanie i wykonanie tej fasady poszedł na marne. Skoro szkło, które wtedy stworzyliśmy, trafia z powrotem do obiegu w postaci wartościowej stłuczki, cykl materiału zatacza koło. I o to właśnie chodzi w zrównoważonym budownictwie – by każda faza życia produktu, od projektowania po rozbiórkę, miała swój sens i cel – dodaje Ewelina Wójcicka.
Dobry przykład dla branży
Przypadek Arkad Wrocławskich pokazuje, że także rozbiórka budynku może stać się punktem wyjścia do wdrażania zasad gospodarki o obiegu zamkniętym w praktyce. Aby podobne inicjatywy stały się normą, nie wyjątkiem, konieczne jest jednak wprowadzenie systemowych rozwiązań. Współpraca, innowacje i rozwój systemów recyklingu stają się fundamentem przyszłości przemysłu szklarskiego. Wierzymy, że szkło – dzięki swoim właściwościom – idealnie wpisuje się w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym. Wdrożona przez nas kampania informacyjna renew:glass to nasz krok w stronę realnych działań, które wspierają zmiany nie tylko w ramach jednej firmy, ale w całej branży. Bo szkło zasługuje na drugą szansę – a przyszłość należy do rozwiązań, które łączą innowację z troską o planetę.