Dyrektywa UE o charakterystyce energetycznej budynków

W 2008 r. Parlament Europejski przyjął pakiet ustaw klimatycznych określanych jako pakiet "3x20". Dokumenty te definiują zadania polityki ekologicznej państw członkowskich tj. konieczność ograniczenia do 2020 r. emisji CO₂ o 20%, zmniejszenie zużycia energii o 20% oraz wzrost zużycia energii ze źródeł odnawialnych do 20%. Realizacja tych zadań wymaga analizy energochłonności poszczególnych sektorów gospodarek państw UE i wprowadzenia ograniczeń dla tych, które pochłaniają relatywnie dużo energii. Sektor budowlany należy do wysoce energochłonnych obszarów gospodarki, dlatego UE wprowadziła dla niego dodatkowe regulacje prawne. Zasady, sposoby i praktyki promowania budownictwa niskoenergetycznego w krajach członkowskich określają dyrektywy UE dotyczące charakterystyki energetycznej budynków. Pierwszy taki dokument powstał w 2002 r. (Dyrektywa 2002/91/EC).

W maju 2010 r. Parlament i Rada Unii Europejskiej przyjęły znowelizowaną Dyrektywę „Charakterystyka energetyczna budynków” (Dyrektywa nr 2010/31/UE opublikowana w Dz. Ustaw z dnia 18.06.2010).

Pierwotna wersja dyrektywy EPBD („Energy Performance of Buildings Directive”) z 2002 r. miała na celu poprawę parametrów budynków za pomocą instrumentów informacyjnych i regulacyjnych. Podstawowym wymogiem informacyjnym stało się dołączanie do budynków danych na temat ich parametrów energetycznych. W ramach nowych regulacji wprowadzono minimalne wymagania w zakresie efektywności energetycznej budynków, które są możliwe do osiągnięcia przy zachowaniu opłacalności ekonomicznej budowy.

Nowelizacja Dyrektywy EPBD została uchwalona przez Parlament Europejski 19 maja 2010 r. Zmiany zawarte w Dyrektywie 2010/31/UE dotyczą charakterystyki energetycznej budynków zarówno nowo wybudowanych, jak i już istniejących: sprzedawanych, wynajmowanych lub podlegających istotnej renowacji (tj. takiej, której całkowity koszt prac renowacyjnych przekracza 25% wartości budynku lub modernizacja obejmuje ponad 25% powierzchni budynku).

Dyrektywa 2010/31/UE zobowiązuje wszystkie państwa członkowskie UE do zmiany krajowych przepisów dotyczących charakterystyki energetycznej budynków do dnia 9 lipca 2012, natomiast od 9 lipca 2013 roku wszystkie wybudowane budynki będą musiały spełniać określone w dyrektywie normy dotyczące minimalnej charakterystyki energetycznej .

W znowelizowanej dyrektywie zlikwidowano kryterium powierzchni, zgodnie z którym wymagania energetyczne odnosiły się wyłącznie do obiektów o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m². Według zapisów nowej dyrektywy minimalne wymagania w zakresie charakterystyki energetycznej budynków powinny być sformułowane przynajmniej w stosunku do: systemów ogrzewania, systemów ciepłej wody użytkowej, systemów klimatyzacji oraz dużych systemów wentylacyjnych (lub kombinacji tych systemów).

Główne zmiany w Dyrektywie 2010/31/UE w stosunku do pierwotnej wersji z 2002 r. dotyczą m.in.:

• wprowadzenia pojęcia budynku o niemal zerowym zużyciu energii,
• zdefiniowania sposobów raportowania postępów we wdrażaniu zasad budownictwa zero emisyjnego przez państwa członkowskie,
• określenia wspólnej dla krajów członkowskich metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków,
• stworzenia systemu kontroli świadectw charakterystyki energetycznej i sprawozdań z przeglądów systemów ogrzewania i klimatyzacji,
• wprowadzenia sankcji w przypadku naruszenia krajowych przepisów.

Pojęcie budynku o niemal zerowym zużyciu energii odnosi się do tych obiektów, które w procesie eksploatacji zużywają niewielką ilość energii pochodzącej w dużym stopniu ze źródeł odnawialnych, w tym energii wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu. Dyrektywa nie podaje jednoznacznych, liczbowych kryteriów, które pozwoliłyby zaklasyfikować budynek do kategorii obiektów „o niemal zerowym zużyciu energii”. Każde z państw członkowskich zostało zobowiązane do przygotowania takiej definicji we własnym zakresie, uwzględniając warunki krajowe, regionalne i lokalne.

Znowelizowana dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do doprowadzenia do tego, aby od końca 2020 r. wszystkie nowo powstające budynki były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii” (tzw. budynkami zero emisyjnymi). Państwa członkowskie powinny opracować krajowe plany realizacji tego celu. Dokument ten ma zawierać m.in. lokalną definicję budynków zużywających energię na poziomie bliskim zeru, sposoby promocji budownictwa zero emisyjnego wraz z określeniem nakładów finansowych na ten cel a także szczegółowe krajowe wymagania dotyczące zastosowania energii ze źródeł odnawialnych w obiektach nowo wybudowanych i modernizowanych. Sprawozdania z postępów w realizacji celu ograniczenia energochłonności budynków będą publikowane przez państwa członkowskie co trzy lata.

Nowością w Dyrektywie 2010/31/UE jest zapis dotyczący stworzenia wspólnej dla krajów członkowskich metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków. Jej celem jest umożliwienie porównania obiektów w różnych krajach członkowskich pod względem energetycznym.
Dla większej przejrzystości systemu certyfikacji energetycznej budynków zdecydowano się również na wprowadzenie systemu niezależnych kontroli świadectw energetycznych. Spośród całej puli tych dokumentów wydanych w danym roku delegowane władze lub organy będą wybierać losowo co najmniej statystycznie istotny odsetek świadectw i weryfikować zawarte w nich informacje ze stanem rzeczywistym. Kontroli będą podlegać także sprawozdania z regularnych przeglądów systemów ogrzewania budynków oraz systemów klimatyzacji.

Ważny, szczególnie z punktu widzenia Polski, jest art. 27 dyrektywy, na mocy którego państwa członkowskie mają za zadanie stworzenie systemu sankcji w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych na mocy dyrektywy. Zdefiniowanie zasad odpowiedzialności i kar za naruszanie wymogów systemu charakterystyki energetycznej budynków pozwoli na skuteczniejsze egzekwowanie prawa.

Dyrektywa z 2002 r. wprowadziła obowiązek certyfikowania jakości energetycznej budynków. Zadaniem państw członkowskich UE stało się doprowadzenie do takiego stanu, aby w trakcie budowy, sprzedaży czy wynajmu można było przedstawić właścicielowi, nabywcy czy najemcy certyfikat energetyczny budynku. Nowelizacja Dyrektywy z 2010 r. definiuje dodatkowy obowiązek umieszczania wskaźnika efektywności energetycznej EP już na etapie wprowadzenia obiektu na rynek tj. w ogłoszeniach najmu lub sprzedaży budynku. Taki zapis jednoznacznie wskazuje na istotną rolę efektywności energetycznej budynku w procesie jego eksploatacji, a w przyszłości prawdopodobnie także wpływu na cenę nieruchomości.