Przedstawiamy czwartą część artykułu Szymona Piróga (kierownika biura doradztwa technicznego w Pilkington Polska), który ukazał się na łamach czasopisma Zawód: Architekt (numer 78, marzec/kwiecień 2021).
Szkło widoczne dla ptaków
Każdego roku na całym świecie miliardy ptaków giną lub zostają ranne w zderzeniu ze szklanymi powierzchniami. Zielone siedliska wewnątrz budynków, m.in. przeszklone atria, mogą stanowić dla nich pułapkę. Szklane narożniki lub wąskie przejścia zachęcają ptaki do próby spenetrowania siedliska znajdującego się po drugiej stronie budynku. Odbijanie się w szybach roślinności, nieba i innych budynków (tzw. efekt lustra) może być dla zwierząt złudne. Ptaki w locie nie są w stanie odbierać sygnałów wzrokowych z otoczenia i zlokalizować ram okien, które wskazują na położenie szyby, tak jak potrafiłby rozróżnić te elementy człowiek. W przeciwieństwie do ludzi widzą one światło w widmie ultrafioletowym i na tej zasadzie zostały oparte najnowsze rozwiązania. Specjalne szkło, z wzorzystą powłoką wzmacniającą odbicie UV, powoduje zaburzenie refleksów świetlnych, dzięki czemu ptak może zauważyć barierę. Jednocześnie od wewnątrz powłoka pozostaje ledwo widoczna dla ludzkiego oka.
To innowacyjne szkło zostało dokładnie sprawdzone przez Martina Rösslera w stacji obrączkowania ptaków, w austriackim Hohenau, oraz pomyślnie przeszło test WIN – szczegółowy proces miary zachowania ptaków lecących w kierunku odbić występujących na szkle. Podczas tego badania ptak wypuszczany jest do tunelu, na którego końcu znajdują się obok siebie różne szyby: pokryta oznakowaniem oraz bez niego. Ptak wybiera kierunek, który uważa za lepszy. Warto zaznaczyć, że tego typu test jest całkowicie bezpieczny, przed szybami umieszczono bowiem specjalną siatkę ornitologiczną.
Oprócz zderzeń ptaków, wynikających z występowania na szybie odbicia, inną znaną przyczyną kolizji jest przejrzystość powierzchni. Ptaki usiłują pokonać szklaną ścianę, aby uzyskać dostęp do potencjalnie atrakcyjnych dla nich miejsc znajdujących się wewnątrz lub po drugiej stronie budynku. Takie „przeloty” i kolizje są przyczyną negatywnego wpływu na niektóre obiekty i większość ekranów akustycznych oraz wiat przystankowych. Podczas gdy szkło ze specjalną wzorzystą powłoką może zredukować świetlne refleksy i odbicia, które są przyczyną zderzeń, szkło z sitodrukiem może być bardziej odpowiednie, kiedy za kolizję z budynkiem odpowiada głównie tzw. przelot. W tej technologii nanoszona jest na szkło emalia w dowolnym wzorze. Naukowo potwierdzono, że aby zapewnić widoczność dla ptaków, wzory powinny pokrywać całą powierzchnię (naklejane jastrzębie się nie sprawdzają) oraz nie mogą być oddalone od siebie bardziej niż o 2 cale w poziomie lub 4 cale w pionie.
Szkło antymikrobowe
Ze względu na epidemię koronawirusa przez ostatni rok wiele się zmieniło w naszym życiu. Więcej pracy zdalnej, mniej kontaktu osobistego. Zmieniły się pewne przyzwyczajenia i zachowania. Modyfikacji uległy też wnętrza. W sklepach, urzędach, biurach pojawiły się przegrody, najczęściej wykonane z plastiku – nie zawsze estetyczne i rzadko spełniające swoją funkcje jako bariery sanitarne. Ciekawym pomysłem na takie przegrody może być szkło antymikrobowe. Jest ono powlekane transparentną powłoką fotokatalityczną, która pod wpływem ekspozycji na promieniowanie UV zapewnia ochronę przed bakteriami i wirusami. Testy wykazały, że powłoka zachowuje swoje właściwości nawet 2 godziny po zakończeniu ekspozycji na słońce, obniżając tym samym ryzyko przenoszenia drobnoustrojów. Szkło antymikrobowe może być używane we wszystkich miejscach, w których „narażone” jest na dotyk: w szpitalach, obiektach służby zdrowia, budynkach opieki, szkołach i uczelniach, sklepach, hotelach, biurowcach, ogrodach zoologicznych, lotniskach, bibliotekach, transporcie publicznym itp. Ten nowy standard w stosunku do typowej przeszklonej powierzchni zapewnia zdrowsze, czystsze i bezpieczniejsze otoczenie. Jak to działa? Szkło wykorzystuje powłokę na bazie TiO2 osadzoną bezpośrednio na powierzchni szkła podczas procesu produkcyjnego. Powłoka aktywuje się, kiedy jest wystawiona na działanie promieniowania UV ze światła naturalnego lub z urządzeń emitujących promieniowanie UV. Następnie reaguje z parą wodną zawartą w powietrzu w procesie fotokatalitycznym, w którym powstają reaktywne formy tlenu. Zapewniają one szereg funkcji, w tym możliwość rozłożenia organicznych osadów. Gdy powlekaną powierzchnię poddaje się dezynfekcji UV, jej skuteczność jest zwiększona, a w niektórych przypadkach nawet podwojona, w porównaniu ze szkłem niepowlekanym.
Mimo, że szkło to materiał z długą przeszłością, ciągle ewoluuje i pokazuje w architekturze różne, często zaskakujące oblicza. Architekci je lubią, bo przez swą przezierność łączy dwa przeciwieństwa: dzieli i integruje. Pomaga uzyskać efekt lekkości i daje sporo możliwości architektonicznej kreacji. Dlatego jest przed nim jeszcze w architekturze obiecująca przyszłość.